Kümesinizdeki bir tavuk aniden horoza dönüşebilir mi?

Yusuf Özkan Lahey

Belçikalı kümes sahibi Jonas Verdickt, geçen hafta bir sabah şaşkınlık içinde uyandı. Zira asla horoz bulunmayan kümesindeki tavuklardan biri, ansızın horoz şeklinde ötmeye başlamıştı.

Dişi hayvan ek olarak daha sağlam bir ibik yapısı ve erkeksi duruş da geliştirmişti.

Anvers civarlarındaki Scilde kasabası sakinleri, bir haftadır her sabah Verdickt’in horoza dönüşen tavuğunun sesiyle uyanıyor.

Kümesinde asla horoz bulunmadığını, yalnız tavuk beslediğini vurgulayan Jonas Verdickt, Covid sebebiyle ev karantinasında bulunmuş olduğu sırada gün boyu hayvanlarıyla meşgul olmuş.

Verdickt, “Belle” adını verdiği tavuğun dişilikten erkekliğe dönüşümünü yakından izlemiş.

Belçika Radyosu’na konuşan Verdickt, “Bu tarz bir olay hakkaten mümkün olabilir mi? Dişi bir tavuk hakkaten adam bir horoza dönüşebilir mi?” diye soruyor.

Sahibi şaşırsa da bilim adamları için bu düzgüsel bir durum. 

Belçika Kraliyet Tabiat Bilimleri Enstitüsü ve Anvers Üniversitesi biyologlarından Prof. Dr. Thierry Backeljau, “Ender de olsa bu mümkündür. Tavuk civcivinin horoza dönüşmesi olgusu bilimsel olarak tanımlanmıştır” diyor.

Belçikalı profesöre nazaran, tavuğun  horoza dönüşmesi kromozomlarla ilgili bir durum. 

Tıpkı insanlarda olduğu şeklinde, tavuklarda da cinsiyeti kromozomların belirlediğine işaret eden Backeljau, bunu şu şekilde açıklıyor:

“İnsanlarda dişiler için XX, erkekler için XY’dir. Kuşlarda ise tam tersidir. Orada adamların iki özdeş Z kromozomu vardır ve dişilerde de iki tane bulunur. Değişik olanlar, ZW olarak adlandırılır. Bu kromozom farkı sebebiyle, insanlardali iki yumurtalığın aksine dişi kuşlarda yalnızca bir tane gelişmiş yumurtalık bulunur.

“Bir tavuğun sol yumurtalığı kanser yada kist şeklinde bir hastalıktan etkilenirse, gelişmemiş sağ yumurtalığı devreye girer. Bu aşamada yumurtalık ve testis karışımı oluşur. İç testis şeklinde adam hormonları salgılar.

“Netice olarak, tavuklar ansızın ötmeye başlayabilir ve adam cinsel özellikleri izah edebilir.”

Backeljau’ya nazaran, bu durumda adama dönüşen dişiler, sperm hücrelerine bile haiz oluyor ve kuramsal olarak öteki tavukları dölleyebiliyorlar.

Prof. Dr. Thierry Backeljau, tavuklarda ender olsa da, balıklarda naturel cinsiyet değişikliğinin sık görülen bir durum bulunduğunu söylüyor.

Belçikalı uzman, mercan resiflerindeki bazı balıkların hayata dişi olarak başladıklarını belirterek, “Bunlar gruplar halinde yaşarlar ve daha büyük, daha kuvvetli bir adamın haremine aittirler. Adam o haremi korur. Fakat adam balık ölürse yada başkaları tarafınca avlanırsa, dişiler yedi gün içinde oldukca daha büyük bir adama dönüşebilir ve haremi ele geçirebilir” diyor.