TikTok Suriyeli çocuklara yapılan bağışların büyük bölümüne el koyuyor

BBC’nin yürüttüğü bir araştırma, toplumsal medya devi TikTok’un sığınmacı kamplarında yaşayan yüzlerce Suriyeliye meydana getirilen bağışlara yüzde 70’e varan oranda el koyduğunu ortaya çıkardı.

Mona Ali Al Karim ve altı kızı her gün TikTok’ta canlı yayınlar yaparak izleyenlere kendilerine sanal hediyeler yollamaları için yalvarıyor.

Çadırlarında yere oturup saatlerce kameraya bakarak bildikleri birkaç İngilizce cümleyi tekrarlıyorlar:

“Lütfen beğenin, lütfen paylaşın, lütfen armağan yollayın.”

Mona’nın eşi bir hava saldırısında yaşamını yitirmiş. Mona şimdi görme engelli kızı Şarifa’nın ameliyatı için TikTok canlı yayınları üstünden lüzumlu parayı toplamaya çalışıyor.

Mona ve ailesinin istediği hediyeler aslen sanal, sadece bu hediyeler gerçek parayla satın alınıyor ve ondan sonra toplumsal medya uygulamasından nakit para olarak çekilebiliyor.

Canlı yayınları izleyenler birkaç sent tutarındaki güllerden de armağan edebiliyor, 500 dolar tutarındaki bir aslan ya da evren animasyonunu da.

Mona ve ailesi TikTok üstünden bağış talebinde bulunan yüzlerce aileden biri. Bu yıl içinde dünya genelinde fazlaca sayıda benzeri video görülmeye başlandı. Bazıları bunların bir para tuzağı bulunduğunu düşünürken, bazıları da desteklerini esirgemedi.

TikTok ünlüsü İngiliz Keith Mason mesela bir aileye 330 dolar bağışta bulunmuş oldu.

Keith “Çocuklar fazlaca mutlu görünüyorlardı. Adam bacakları ve bir kolu kopmuş olmasına rağmen tanışıp konuşabileceğiniz en pozitif insanlardan biriydi” diyor.

Sadece bir yerde hesaplar tutmuyordu.

Suriye’deki iç muharebede evlerini yitirmiş bu kadar insan iyi mi oluyor da birden telefona, internete ve her gün TikTok’ta canlı gösterim meydana getirecek imkânlara kavuşmuştu?

Suriyeli gazeteci Muhammed Abdullah videolardan birinin çekilmiş olduğu kampın İdlib civarlarında bulunduğunu tespit etti.

Kendisinden bu sığınmacı kampını ziyaret etmesini istedik. Kampa gittiğinde Mona’nınki şeklinde birçok ailenin TikTok üstünden canlı yayınlar yaptığını ve bağış istediğini görmüş oldu.

Muhammed, bu ailelere “TikTok aracılığı” meydana getiren ve kamptaki 12 aileyle çalışan Hamid’le tanıştı. Bu ailelere telefonları, web bağlantısını elde eden, TikTok hesaplarını açan ve kullanan Hamid hizmeti karşılığında, meydana getirilen bağışlar üstünden komisyon alıyordu.

Sadece Hamid, paralar daha kendi hesabına geçmeden TikTok’un meydana getirilen bağışların büyük kısmına el koyduğunu söylüyor. “Aslan animasyonu en büyük armağan. Kıymeti 500 dolar. Fakat buraya vardığında kıymeti 155 dolara düşmüş oluyor” diyor.

BBC ekibi Suriye’deki sığınmacı kamplarından canlı yayınlar meydana getiren 300’den fazla TikTok hesabını inceledi. Bu hesapların birçoğunun bir saat içinde 1000 dolar üstünde armağan bağışı aldığını tespit etti. Sadece kamplardaki aileler meydana getirilen bağışların fazlaca azca bir bölümünün kendilerine ulaştıklarını söylüyor.

Dowkan Hamdan Al-Khodr, kızının kalp ameliyatı için TikTok yayınlarına çıkıp para toplamak istemiş. Sekiz gün süresince canlı gösterim yaptıktan sonrasında eline geçen para yalnızca 14 dolar olmuş.

“Bu şekilde olunca ben de gösterim yapmayı bıraktım. Fakat ayrılmama izin vermiyorlardı. Bahaneler çıkardığımı, onlara yalan söylediğimi düşünüyorlardı” diyor.

Peki fakat tüm bu para o vakit nereye gidiyor?

Haziran ayında TikTok’a uygulama üstünden meydana getirilen armağan bağışlarının ne kadarını kendilerine ayırdıklarını sorduk. Sorumuza herhangi bir cevap alamadık.

Ikimiz de probleminin yanıtını kendimiz bulmaya çalıştık.

Suriye’de açtığımız bir hesap üstünden TikTok canlı yayını yaptık. Londra’daki bir öteki hesap üstünden de bu hesaba 106 dolarlık armağan yolladık.

Canlı gösterim bittikten sonrasında Suriye’deki hesapta 33 dolar birikmiş görünüyordu. Kısaca TikTok meydana getirilen bağışın yüzde 69’una el koymuştu.

Yaptığımız denemenin arkasından mahalli bir para transferi bürosundan paramızı çekmeye gittik. Burada da yüzde 10’luk bir kesinti yapılmış oldu. TikTok aracısı Hamid de kalan paranın yüzde 35’ini komisyon olarak kendisine ayırdı.

Bu durumda yaptığımız 106 dolardan geriye yalnızca 19 dolar kaldı. Birçok aileye canlı yayınların arkasından bu kadar para dahi verilmiyor.

Access Now adlı dijital haklar örgütünden Marwa Fatafta, saatler devam eden canlı yayınların TikTok’un “platform üstünde minik yaştakilerin zarar görmesini ve sömürüsünü engelleme” taahhüdüne aykırı bulunduğunu söylüyor.

TikTok’un çocuk koruma politikalarını ne kadar ciddiye aldığını kontrol etmek için evlatların platform üstünde bağış dilendikleri 30’dan fazla hesabı şikâyet ettik. TikTok bu hesapların hiçbirinin herhangi bir hak ihlâlinde bulunmadığı yanıtını verdi.

BBC TikTok’la direkt iletişime geçtiğinde ise söz mevzusu tüm hesapların kapatılmış olduğu yanıtını aldı. Şirket mülakat taleplerimizi reddetti sadece şu yazılı açıklamayı gönderdi:

“BBC’nin bizlere sunmuş olduğu bu data ve iddialar karşısında derinden kaygı duyduk ve derhal kararlılıkla harekete geçtik. Platformumuz üstünde bu şeklinde içeriklere izin verilmemektedir. Sömürüye dayalı dilencilikle savaşım için küresel politikalarımızı daha da güçlendiriyoruz.”

TikTok 3,9 milyar kullanıcısıyla dünyanın en süratli gelişen toplumsal medya uygulaması. Platform üstünden meydana getirilen harcamalarla şirket 6,2 milyar doların üstünde kazanç elde etmiş durumda.

Suriye’deki bazı yardım örgütleriyle temasa geçerek TikTok üstünden para kazanmaya çalışan ve BBC’ye görüş veren ailelere destek verilmesini istedik.

Takaful Al Sham adlı teşkilat önümüzdeki üç ay süresince bu ailelere temel yardım göndereceklerini deklare etti.

Öteki taraftan yüzlerce aile halen TikTok üstünden her gün canlı yayınlar yapmayı sürdürüyor ve meydana getirilen bağışların büyük kısmı TikTok’a gitmeye devam ediyor.